Prieneli Bias kimdir?

Bias (MÖ 600-530), Priene’lidir. (İonia’da, bugün Aydın’ın Söke ilçesi yakınlarında) Yedi bilgeler olarak anılan Antik Çağ'ın yedi büyük düşünüründen biri. Hukukçu olarak bilinen Bias aynı zamanda coşkulu ve güzel konuşurmuş. Priene’nin yasalarını derlediği söylenir. Pers tehlikesi karşısında, Panionion’da, İonia Yunanlılarını Sardinya’ya götürmeye çalıştı, ama başaramadı.

Bias’ı döneminin diğer bilgelerinden ayıran savunma yeteneğidir. Bu yeteneğini hep doğrunun, iyinin ve haklının tarafını tutarak ve haklıları savunarak hayata geçirmiştir.

Lidya Kralı Alyattes, Priene'yi kuşattığı yıllarda zekası sayesinde kuşatmanın kalkmasını sağlamıştır. Kuşatmanın ilk ayının sonunda kıtlık yaşanmaya başlamıştır. Bias ise iki eşek alarak elindeki kısıtlı yiyeceği hayvanlara yedirmiştir. Karınları iyice şişen hayvanları Alyattes'in ordugahına yollamış, hayvanları gören Alyattes şehre uzun süre yetecek kadar yiyecek stokunun olduğunu düşünmüştür. Bunun üzerine şehirdeki durum hakkında bilgi edinmesi için Priene'ye elçi göndermiştir. Bias'ın önerisiyle elçinin kabul edileceği salonda dev kum yığınları oluşturulmuş, üzeri de şehirdeki son tahıllar ile örtülmüştür. Yığınları gören elçi durumu ilettiğinde ise Alyattes şehirde büyük miktarda yiyecek stokunun olduğuna iyice inanmış ve kuşatmayı kaldırmıştır. Bu olaydan yıllar yıllar sonra Alyattes tekrar Priene'yi ele geçirmek için bir donanma hazırlamaya başlamış ve yine Bias zekasıyla Alyattes'i şehre düzenleneyeceği seferden vazgeçirmiştir.

Ölümü: Söylev verdiği bir sırada bir an susmuş, başını torununun omzuna dayamış ve son uykusuna dalmış. Priene’liler ona görkemli bir cenaze töreni düzenlemişler. Bias, İonia üzerine yaklaşık iki bin dizelik bir şiir yazmış, bu şiirde özellikle mutlu olmanın yollarını anlatmış. Priene’liler onun adına bir tapınak yapmışlar, tapınağın adını Tutameion koymuşlar.

Herakleitos: "Priene'de Teutames oğlu Bias doğmuştur. Logos'u (aklı) ötekilerinden daha büyüktür."

EkşiSözlük: "yedi bilgelerin en atarlısı..." (06.04.2016 / pain)

Bias’ın bize kadar ulaşan sözlerinden bazıları:

• İnsanların çoğu kötüdür.
• İşe yavaş giriş, başladığında da sıkı sıkı sarıl.
• Acelecilikten ve gevezelikten uzak dur, ardından pişmanlık gelir.
• Yaptığını düşün.
• Çok dinle, yerinde konuş.
• İkna ederek al, zorla değil.
• İyi bir iş yaptığın zaman onu tanrılardan bil, kendinden değil.
• Gençliğinde eyleme yaşlılığında erdeme bağlan.

e-Felsefe Kapısı - Eren GÜRLEYÜK